Początki działalności brzeskiego muzeum

Romuald Nowak
Muzeum Narodowe we Wrocławiu

 

Abstrakt

Już w 1809 r. na łamach lokalnej brzeskiej prasy zaczęły pojawiać się głosy o konieczności założenia w Brzegu samodzielnego muzeum. Dopiero jednak powołane w 1860 r. Towarzystwo Naukowe „Filomata” zintensyfikowało te starania. Jego członkowie, m.in. Benjamin Wiehle, Hermann Weisstein, zaczęli przekazywać różne dary, które stały się zalążkiem muzeum w Brzegu. Jego uroczyste otwarcie w sali na pierwszym piętrze Gewerbehausu nastąpiło 11 listopada 1910 r., a jego pierwszym dyrektorem został Hermann Weisstein. W dniu 28 lutego 1925 r. nastąpiło przekazanie zbiorów miastu i od tego momentu muzeum określane było jako „Städtisches Museum” (Muzeum Miejskie). Od tego momentu rozpoczęły się zabiegi o przeniesienie siedziby muzeum do zamku. Od marca 1929 do października 1930 trwały prace nad adaptacją pomieszczeń parteru skrzydła nadodrzańskiego zamku na sale ekspozycyjne. Nowo powołany dyrektor Ernst Günther otrzymał do dyspozycji pięć sal parteru o powierzchni ponad 500 m2, na których prezentowane były dzieła związane z linią piastowską, historią Brzegu, wyroby działających tu cechów, eksponaty folklorystyczne i archeologiczne. Uroczyste otwarcie muzeum odbyło się 30 listopada 1930 r.

As long ago as in 1809 in Brzeg’s local press one could find some ideas about the necessity of setting up an independent museum in Brzeg. However, only the “Filomata” Scholarly Association which was set up in 1860, intensified these efforts. Its members above all Benjamin Wiehle, Hermann Weisstein started to donate various gifts which became the seed of museum in Brzeg. Its celebratory opening in the room on the first floor of Gewerbehaus took place on 11 November 1910, and Hermann Weisstein became its first director. On 28 February 1925 the collection was given to the town and since then the museum was named as “Städtisches Museum” (The Municipal Museum). Since then the efforts to transfer the seat of the museum to the castle started. From March 1929 to October 1930 works aimed at adapting rooms of the ground floor of the castle for display rooms were done. A newly appointed director Ernst Günther was given five rooms of the ground floor with the area of over 500 m2, where one could see works connected the Piast line, history of Brzeg, works of local crafts, and folk and excavation exhibits. A celebratory opening of the museum took place on 30 November 1930.

Słowa kluczowe:

Weisstein, Gewerbehaus, „Filomata”, Muzeum Miejskie, Günther

Weisstein, Gewerbehaus, Filomata, City Museum, Günther

Pełny tekst

• PDF

Bibliografia

Źródła

Archiwum Państwowe w Opolu; Akta miasta Brzeg, 1242, nr 2261, 2262, 2264, 2265.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu; Gabinet Dokumentów, Fragebogen.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu; nr inw. AP I-1375.

Opracowania

Bericht des Provinzial-Konservators der Kunstdenkmäler der Provinz Niederschlesien über die Tätigkeit vom 1 Januar 1919 bis 31 Dezember 1924, Breslau 1925.
Bericht des Provinzial-Konservators der Kunstdenkmäler der Provinz Niederschlesien über die Tätigkeit vom 1 Januar 1927 bis 31 Dezember 1929, Breslau 1930.
„Brieger Zeitung”, Nr. 152, 1.07.1924.
„Brieger Zeitung”, Nr. 264, 15.11.1910.
Briegissche Wochenblatt Jh. 19 (1809), IV.
Buntzel W., Vom Brieger Museum, „Brieger Zeitung”, Nr. 49, 27.02.1925.
Buntzel W., Von Brieger Museum, „Brieger Zeitung”, Nr. 223, 21.09.1924.
Gajewska-Prorok E., Georg Gottlieb Kuhnt, [w:] Ikonografia Wrocławia, t. 2, red. P. Łukaszewicz.
Gierth G., Dem Gedächtnis Geheimrat Weisstein, „Brieger Zeitung”, Nr. 167, 15.07.1924.
Goerdten U., Bibliographie Gotthilf Weisstein, Bielefeld 2012.
Günther E., Die Entstehungsgeschichte des Städtischen Museums, „Briegische Heimatblätter”, Nr. 62 (1930).
Günther E., Geheimrat Weisstein, der Schöpfer des Brieger Heimatmuseum, „Brieger Heimatkalender”, R. 1926.
Günther E., Geschichte der Erwerbung des Brieger Piastenschlosses, „Briegische Heimatblätter”, Nr. 62 (1930).
Handbuch der Berliner Vereine und Gesellschaften (1786-1815), hrsgb. Uta Motschmann, Berlin 2015.
Instandtsetzung des Piastenschloss in Brieg (1899-1924).
Kahlert A., Geschichte des Schlesischen Gesellschaft für vaterländische Cultur, [w:] Denkschrift zur Feier ihres füfzigjährigen Bestehens, Breslau 1853.
Kunz H., Das Schloss der Piasten zum Briege, Brieg 1885.
Łukaszewicz P., Muzeum Śląskiego Towarzystwa Kultury Ojczyźnianej, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu, red. P. Łukaszewicz, Wrocław 1998.
Museums-Eröffnung, „Brieger-Zeitung”, Nr. 282, 2.12.1930.
Nowak R., Brzescy fabrykanci – rodzina Bildów cz. 2, „Panorama Powiatu”, nr 42/382 z dnia 8.11.2018.
Nowak R., Mój Brzeg. Brzescy fabrykanci – rodzina Schärffa cz. 4, „Panorama Powiatu”, nr 27/415, 18.07.2019.
Rüdiger Gerber M., Die Schlesische Gesellschaft für Vaterländische Cultur (1803–1945), Sigmaringen 1988.
Schönborn H., Geschichte der Stadt und des Fürstentums Brieg, Brieg 1907, s. 368.
Skibiński W., Brzeskie muzeum w rezydencji zamkowej wczoraj i dziś, „Muzealnictwo”, R. 50 (2009).
Tscheschner D., Eine schlesiche Perle. Brieg Bauten erzählen…, Berlin 2004.
Tscheschner W., Die bauliche Wiederherstellung der Erdgeschossräume im Oderflügel des Piastenschlosses, „Briegische Heimatblätter”, Nr. 62 (1930). Zlat M., Zamek piastowski w Brzegu, Opole 1988.

Strony internetowe

http://wikide.genealogy.net/Brieg__Stadt_und_Landkreis_%281964%29/Beh%C3%B6rden_und_Vereine,_Ber%C3%BChmte_Brieger [dostęp: 25.03.2020].